Choroby igieł i liści drzew leśnych

Opis

Mączniak prawdziwy dębu to choroba przywleczona do  Europy z Ameryki Północnej. Atakuje głównie nasze rodzime dęby (d. szypułkowy, dąb bezszypułkowy, dąb omszony), rzadziej obserwuje się porażenie dębu czerwonego. Choroba o dużym znaczeniu gospodarczym, szczególnie w szkółkach leśnych, ale także na uprawach i w młodnikach.

Choroba atakuje dęby wszystkich klas wieku, przy czym najgroźniejsza jest dla siewek dębów wyhodowanych na szkółkach oraz na uprawach z odnowienia naturalnego lub siewu. Dość wrażliwe są również dęby do 2-3 metrów wysokości. Mocno porażone drzewka mają znacznie osłabiony przyrost, a przy powtarzającym się występowaniu choroby najmłodsze dęby zamierają. Dla drzew w średnim lub starszym wieku mączniak jest praktycznie nieszkodliwy, a pędy, które zostały porażone, mogą być w przyszłym sezonie wegetacyjnym odbudowane. Często można objawy obserwować na pędach odroślowych i świętojańskich.

Sprawca choroby, patogen Erisyphe alphitoides, który jest pasożytem bezwzględnym, zimuje w postaci grzybni lub otoczni w niektórych pąkach. Na wiosnę z tych pąków rozwijają się już porażone pędy z młodymi liśćmi. Zarodniki patogenu wytwarzane są w otoczniach przez całe lato i roznoszone są na inne liście przez wiatr lub z deszczem.

Objawy

• wiosną na świeżo rozwiniętych pędach i liściach ukazują się żółtawe, słabo widoczne przebarwienia
  
• w miejscach przebarwionych pojawia się delikatny, biały nalot (grzybnia powietrzna), który z czasem obejmuje coraz większą powierzchnię organu
  
• wśród białego, mącznego nalotu pojawiają się pod koniec lata, czasami dość licznie, czarne, drobne i kuliste otocznie (chasmotecja) umocowane do powierzchni liścia specjalnymi przyczepkami
  
• porażone pędy i liście marszczą się, czernieją i stopniowo zamierają
  
• przedwczesny opad liści

Warunki sprzyjające

• sucha, słoneczna i ciepła wiosna i lato sprzyjające kiełkowaniu konidiów
• do kiełkowania wymagana jest wilgoć, np. w postaci kropli wody
  
• podatność młodych liści
• żery szkodników pierwotnych (np. zwójki zieloneczki)

Ochrona i zapobieganie

• opryskiwanie fungicydami, często siarkowymi, wykonywane u dwuletnich i starszych sadzonek na pękający pąk, zaś u jednorocznych siewek dopiero po całkowitym rozwinięciu liści
  
• ocienianie kiełkujących dębów poprzez brak pielenia i dopuszczenie do zachwaszczenia lub wysiewanie łubinu żółtego na międzyrzędach w celu ocienienia utrudniającego wytwarzanie konidiów
  
• wysiew dęba jesienią
  
• lokalizowanie szkółek leśnych, na których hoduje się dęby, z dala od drzewostanów dębowych lub oddzielanie ich szerokimi pasami drzew odpornych na mączniaka dębu
  
• zastosowanie znanego nadpasożyta (Ampelomyces quisqualis Ces.) żyjącego wewnątrz grzybni mączniaka – jest to potencjalny sposób ochrony biologicznej, ponieważ nie znaleziono jeszcze sposobu na sztuczne jego rozmnażanie